اولین گزارش شب‌پره‌ی شمشاد Cydalima perspectalis (Walker, 1859) Lep; Crambidae از ایران (گزارش کوتاه علمی)

شمشاد خزری، hyrcanaPojark. 1954Buxus که به تیره‌ی Buxaceae تعلق دارد،یکی از گونه‌های نادر و همیشه سبز جنگل‌های شمال ایران است (5). طی بررسی و بازدید به عمل آمده از جنگل‌های پارک بنفشه‌ی چالوس در خرداد ماه سال 1395، یک گونه آفت جدید با نام علمی Cydalima perspectalis (Walker, 1859) که شب‌پره‌ی شمشاد (Box Tree Moth) نامیده می‌شود، جمع‌آوری و بر اساس منابع موجود شناسایی شد. این گونه تاکنون از ایران گزارش نشده و به عنوان گزارش جدید برای فون حشرات ایران محسوب می‌شود. مشخصات مکان مورد بررسی: جنگل‌های پارک بنفشه‌ی چالوس (مسیر چالوس – کلارآباد)، طول جغرافیایی: ̎22̍41 ̊36، عرض جغرافیایی: ̎01̍18 ̊51، ارتفاع از سطح دریا: 5 تا 10 متر، مساحت 50000 هکتار، با توده زیراشکوب شمشاد، تاریخ نمونه‌برداری: 29/3/95. تمام مراحل رشدی شب‌پره‌ی شمشاد (میانگین 20 نمونه از هر مرحله) جمع‌آوری و مطالعه شدند. تعدادی لارو مسن (سنین 5 و 6) و شفیره‌ به آزمایشگاه منتقل و برای تبدیل به شب‌پره‌ پرورش داده شدند. ویژگی‌های ریخت‌شناختی و زیستی: این شب‌پره‌ دارای شش سن لاروی است (3)، لاروهای جوان (سن اول) به طول حدود 5/0 سانتی‌متر و به رنگ زرد مایل به سبز با سر سیاه (شکل 2)، لاروهای کامل به طول حدود 5/3 سانتی‌متر با رنگ زمینه‌ی بدن سبز روشن با الگویی از نوارهای سیاه ضخیم و سفید باریک در طول بدن، در حاشیه‌ی نوارهای سفید پشتی دارای خال‌های سیاه بزرگ با موهای سفید افراشته (شکل 3). شفیره‌ها به طول 5/1 تا دو سانتی‌متر، ابتدا به رنگ سبز روشن و دارای نوارهای تیره روی سطح پشتی بدن، شفیره‌های مسن به رنگ قهوه‌ای با الگوی مشخصی از نوارهای قهوه‌ای در حاشیه‌ها (شکل 5). در افراد بالغ عرض بدن با بال‌های باز 5/3 تا چهار سانتی‌متر (1)، رنگ بدن سفید رنگین کمانی ملایم، بال‌های جلویی در حاشیه‌ی خارجی با نوار قهوه‌ای تیره‌ی پهن و یک نوار قهوه‌ای تیره‌ در حاشیه‌ی کوستال و لکه‌ی سفید مشخص در قسمت جلویی سلول دیسکوئیدال، بال‌های عقبی مانند بال جلویی به رنگ سفید با همان نوار در حاشیه‌ی خارجی (2) (شکل 6). تخم‌گذاری این شب‌پره‌ در گروه‌های 20- 3 عددی در زیر برگ‌های میزبان و دارای پوششی از مواد لزج مات، تخم‌ها ابتدا زرد کم‌رنگ و هنگام تفریخ سیاه می‌شوند (شکل 1). این حشره در موطن اصلی خود دارای پنج نسل در سال و در کشورهای اروپایی سه نسل در سال دارد (1). چون این گونه اولین گزارش از این آفت مهم در ایران محسوب می­شود زیست‌شناسی آن هنوز مطالعه نشده است. مناطق انتشار: Cydalima perspectalis  بومی شرق آسیا (هندوستان، چین، ژاپن،کره، تایوان و شرق دور روسیه) است (4). در سال 2006 وارد جنوب غربی آلمان شد و تا سال 2015 به سرعت در سایر کشورهای اروپایی (سوئیس، هلند، انگلستان، فرانسه، اتریش، ایتالیا، بلژیک، مجارستان، رومانی، جمهوری چک، اسلواکی، اسلوونی، ترکیه و گرجستان گسترش یافت (3). در سال 2016 در شمال ایران مشاهده شد. اهمیت و خسارت: لاروهای شب‌پره‌ی شمشاد سبب بی‌برگی گیاهان میزبان می‌شوند و یک تهدید جدی برای این درختان محسوب می‌شوند. بی‌برگی باعث کاهش زیبایی گیاه شده و تکرار آن می‌تواند سبب مرگ گیاهان شود. لاروهای جوان از سطح زیرین برگ‌ها تغذیه کرده و اپیدرم بالایی برگ‌ها باقی می‌ماند (شکل 7) در حالی که لاروهای سنین بالاتر از قسمت درونی برگ‌ها تغذیه کرده و فقط رگبرگ‌ها را باقی می‌گذارند (3) (شکل 8). وقتی بی‌برگی ایجاد شده با اثر خشکی و درجه حرارت بالای تابستان همپوشانی می‌کنند خطر خشک شدن درختان شمشاد اهمیت بیشتری می‌یابد (شکل 9)